زبان و خط با هم متفاوت اند

نه کارشناس زبان و خط هستم و نه ادعایی در این زمینه دارم. فقط می خواهم نظرم را در مورد خط و زبان و تجربه های محدودی که داشته ام بنویسم.

بنظر من اگرچه زبان و خط با هم مرتبط هستند ولی در واقع دو موضوع متفاوتند. صدها سال است که در ایران، افغانستان، پاکستان و کشورهای عربی از خط ابجد عربی استفاده می شود.

فارسی: من دوستت دارم
پشتو: زه ستا سره مینه لرم
عربی: أحبك
اردو: میں تم سے پیار کرتا ہوں

ولی آیا این باعث شده این زبان ها اختلاطی پیدا کنند؟ خیر! تنها مردم این کشورها می توانند نوشته های همدیگر را حدودا بخوانند. تاکید می کنم “حدودا” چون در این رسم الخط، حروف صدا دار با ضمه و کسره و فتحه مشخص می شوند که عموما در مکاتبات استفاده نمی شوند. 4 حرف “گ ژ پ چ” در الفبای عربی موجود نیستند.

به حروف سریلیک: Ман туро дӯст медорам
بخوانید: Man turo dūst medoram
من تورو دوست مِدورَم

در تاجیکستان، فارسی یا همان تاجیکی را با حروف سیریلیک می نویسند و به خاطر داشتن حروف صدادار در این خط، متون دقیق تر هستند. با این تغییرنه زبان مردم تاجیک عوض شده است و نه پیشرفتی برایشان حاصل شده است. علت اینکه پیشرفتی برایشان حاصل نشده است این است که مسیر را اشتباهی رفته اند!

آذربایجانی: Mən səni sevirəm
ترکی استانبولی: seni seviyorum

در ترکیه و آذربایجان، ترکی استانبولی و ترکی آذری را با حروف لاتین می نویسند. حداقل یک خارجی می تواند با یک آموزش ده دقیقه ای تمام تابلوهای این کشورها را بخواند.

ارمنی: Ես քեզ սիրում եմ
Yes k’ez sirum yem
گرجی: მიყვარხარ
miq’varkhar

پایبندی ارمنی ها و گرجی ها به خط باستانی شان، هیچ پیشرفتی برایشان نیاورده است. فقط یک توریست اگر تابلو دو زبانه نبیند نمی تواند تابلو های خیابان ها و مغازه ها را بخواند. یاد گرفتن خط این دو کشور ساده نیست و ممکن است برای یک علاقمند چند ساعت تا چند روز وقت ببرد.

Man tora doost daram

اوایل که اینترنت و چت آنلاین آمده بود، مردم  فارسی با حروف لاتین می نوشتند. هم خوب بود و هم بد، خوبی اش این بود که یکسره نیاز به تغییر زبان در کیبورد نبود و راحت با یک کیبورد می شد همه چیز چه فارسی و چه انگلیسی را نوشت. بدی اش این بود که هیچ استاندارد یا رسم الخظی برای این کار نبود مثلا “ژاکت” را یکی می نوشت “zakat” نفر دوم “zhakat” و نفر سوم “Xakat”! و جالب اینکه یک نفر X را برای “ژ” بکار می برد دیگری برای “خ”

در کل بلبشو خوبی بود که با کمی آموزش و استاندارد سازی می توانست نتیجه خوبی به بار بیاورد.

اما

ادبا، فصحا از یک سو و متعصبین بی منطق از سویی دیگر، رگهای گردنشان باد کرد، نگران شدند و جامه دریدند که ای خاک بر سرمان، خط فارسی مان رفت! فرهنگ مان بر باد رفت و … کلا عده ای هم فراموش کرده بودند این خط عربی است که ایرانی ها چکش کاری اش کرده اند. خلاصه عصر “پینگلیش” نوشتن تمام شد.

خب الان وضعیت چگونه است؟ الان اکثر مردم  چه در رسانه های الکترونیک چه روی کاغذ با خط فارسی می نویسند. با سوادترها گیر تنوین، هکسره و … هستند و عده ای دیگر کلا رسم الخط فارسی را به فنا داده اند و عباراتی می نویسند که بیا و بنگر.

هوسله ندارم، دیکتع ام زعیفه و دستم هم ضخم شده !

خب واقعیت این است که ما در فارسی

• “ث”، “س” و “ص”
• “ض”، “ظ” و “ز”
• “ح” و “هـ”
• “ط” و “ت”
• “ق” و “غ”

را یکسان تلفظ می کنیم،  این دو عبارت را بخوانید: “حمید” و “همید”! بله، هر دو را یکسان خواندید، و متوجه شدید منظور نام یک آقا است.

باور کنید که نقش آرش، خواننده مقیم سوئد در گسترش زبان فارسی از فرهنگستان زبان فارسی  بیشتر بوده است! میلیون ها نفر که فارسی نمی دانند اکنون می دانند ” دوستت دارم” یعنی چه.

کلا چه بخواهیم و چه نخواهیم زبان سیر خود را خواهد داشت، با خط عربی یا با خط لاتین، فارسی هم سیر خود را خواهد داشت.  اما حالا که متعصبان به این خط چسبیده اند، کاش حداقل این دو اتفاق می افتاد:

• استفاده از اعداد لاتین برای حساب های بانکی و محاسبات
• استفاده از شماره های لاتین و حروف لاتین برای پلاک خودرو

استفاده از اعداد لاتین میلیاردها تومان صرفه جویی اقتصادی برای بانک ها و مردم در پی خواهد داشت. و استفاده از حروف و اعداد لاتین روی پلاک های خودرو علاوه بر جمع شدن یک مسخره بازی بنام پلاک ترانزیت، امنیت را برای مردم و توریست ها بالا می برد.

Mamnoon ke neveshte man ra kamel khoondid.